Kaskantineteam schrijft hoofdstuk in het boek “The Symbiotic City, voices of nature in urban transformations”

Dit is het belangrijkste wat we hebben geleerd van het tienjarige experiment  “De Kaskantine”

We wilden met een urban farm-restaurant de rijkdom van lokale natuur culinair laten zien, benutten en het een prominentere plaats geven. We wilden lokale hulpbronnen, zoals klei en stro, circulair gebruiken voor het bouwen en de huishouding van het restaurant. 

Het verplaatsbare Kaskantine maakte een exponentiele groei door bij ieder van de vier verhuizingen. Dat is verrassend gezien het is gebeurd zonder operationele subsidies en met maaltijden op donatiebasis. In het algemeen kan je observeren dat kleinschalige, lokale  ondernemeningen met een maatschappelijke missie de concurentiedruk met commerciele ondernemingen vaak weten te overleven. Als we analyseren waarom dat zo is kunnen we misschien ook beter een maatschappelijke beweging smeden die zo hard nodig is voor een gezondere planeet. 

In die tien jaar tijd is het belang van lokale kringlopen echt in de schijnwerpers gekomen. De grote huishouding van de elementen zoals koolstof, stikstof en metalen eist dat de lokale kringlopen ook in orde moeten zijn. De natuur was en is nog altijd het slachtoffer van economische expansie. Het zorgen en  bewaken van natuurlijke kringlopen, alhoewel het prachtige economische producten oplevert, wordt duidelijk niet op zijn waarde beloond.

Voor het beter sluitend maken van de natuurlijke kringlopen zijn er kleinschalige bedrijven en lokaal vakmanschap nodig die in het huidig economische systeem worden weggeconcurreerd. Zolang natuurlijke grondstoffen niet gebonden zijn aan lokale kringlopen en vrij en goedkoop op de wereldmarkt te verkrijgen zijn, lijkt er geen einde te komen aan schaalvergroting en specialisatie en de uitholling van lokale waarden. 

In de analyse van het succes van de Kaskantine komt natuurlijk de interne drive naar voren van de vele vrijwilligers om zich in te zetten voor het maatschappelijk nut en de liefde voor lokale producten. Heel interessant is echter dat er een ander soort efficientie wordt gerealiseerd. Niet een efficientiewinst door de productie op te schalen, een “economy of scale”, maar een “economy of scope”. Dit is de mogelijkheid om de focus tussen verschillende productlijnen te verschuiven bij een wisselende aanvoer van grondstoffen. Aangezien de vrije beschikbaarheid en dumping van natuurlijke grondstoffen nu toenemend door allerlei regelgeving en door toenemende schaarste door de “planetary boundaries” worden beperkt komt dit model van efficientie ook beter tot zijn recht.

In het hoofdstuk “Civic engagement as the corner stone of symbiotic cities”, van het boek “The Symbiotic City”, geredigeerd door en met bijdragen van Marian Stuiver van de WUR, wordt getracht dit complexe begrip aan de hand van de case van de Kaskantine uit te leggen. Marian Stuiver is hoofd van het programma Green Cities van de universiteit in Wageningen.

In dit hoofdstuk komen nog drie andere waarden of principes aan bod die hiermee verbonden zijn en evenmin onmisbaar waren voor het succes van de Kaskantine.

1. het technisch aan elkaar kunnen knopen van de verschillende kringlopen op bedrijfsnivo door middel van energie, water en koolstofbuffers (integrated management).
   
2. het kunnen legitimeren van het gebruiken en toewenden van lokale openbare hulpbronnen (commoning).    
   
3. het kunnen groeien door bijvoegen en afsplitsen van autonome elementen (modulaire groei). 

  
Sociale ondernemingen die op dit moment met deze principes tegen de druk in van hyperkapitalisme overleven zijn gebaat met een aparte juridische status, die er bijvoorbeeld voor kan zorgen dat commoning en multifunctioneel bestemmen een gerechtvaardige plek krijgen in stedelijke planning. In plaats van tegen de druk in te groeien zou dat deze ondernemingen en initiatieven juist kunnen laten bloeien en het pad kunnen effenen voor een diepe maatschappelijke verandering.